पहिला पाऊस

आठवणीच्या हिंदोळ्यामध्ये 

रमले मन तुझ्यामध्ये

साद घालती मना तुझे हे येणे

मग वाटे चिंब भिजावे  तुझ्यासोबत 

बरसती नेहमीच सरी ह्या बेधुंद

घेऊनी येती कटु, गोड अगणित धारा 

असाचं पहिला पाऊस हृदयात जपलेला 

अन् नकळत डोळ्यांतुन बरसलेला...

वृषाली सुनगार करपे

बघतो मी तुला उमलताना

बघतो मी तुला उमलताना

रोज नव्याने बहरताना

दिवसाणित रुप तुझे हे खुलताना

बघतो मी तुला उमलताना

रोज नव्याने बहरताना 

परिचित होतीस तु मजसाठी 

अस्तित्व तुझे नव्याने आज भासताना

बघतो मी तुला उमलताना

रोज नव्याने बहरताना 

दिले असे वरदान देवाने 

कसे समस्त स्त्री जातीला 

नाळ हि जोडली फक्त मायेच्या 

गर्भाला

बघतो मी तुला उमलताना

रोज नव्याने बहरताना 

लेकराची माझ्या माय होताना 

वृषाली सुनगार - करपे

खेळणं

नीता सभावाने अतिशय प्रेमळ, शांत , समंजस आणि भावनाप्रधान होती. खुपच साधी राहणी होती तिची. दोनी भूवयांच्या थोडेसे वरती कपाळाच्या अगदी मधोमध एक लाल रंगांची टिकली असे , लांब केसाची वेणी घालून कधी कधी मोगऱ्याचा गजरा लावायची , नाकात एक बारीक खडा होता, तिने परिधान केलेल्या पोशाखाला शोभेल अश्या बांगड्या हातात असायच्या. घरी भरपूर श्रीमंती. आई वडिलांना एकुलती एक मुलगी म्हूणन लाडात वाढलेली . लाडात वाढलेली असली तरी हि संस्कार हे गरीब घरचेच होते . घरी आलेल्या गेलेल्या लोकांचा मान ती आनंदाने करत असे. तिची कलेच्या क्षेत्रातील आवड बघून तिला त्यातच संधर्भातील अभ्यासक्रम करायला तिच्या आईने सुचवले. घर सजवणे, बगीचा फुलवणे, टाकाऊपासून टिकाऊ गोष्टी करणे , हे सर्व आणि बरच काही तिला करायला आवडायचे. एखाया लहानबाळाची काळजी घ्यावी तशी नीता घरातील प्रत्येक माणसांच्या सोबत निर्जीव गोष्टींची काळजी घेत असे. असच नीता एकदा ट्रिप साठी गेली होती. जाताना तिने आईला सांगितलं होत कि बगीचेचीही काळजी,घे पाणी सोड. पण कामाच्या घाई मध्ये तिच्या आईकडून झाडांना पाणी द्यायचं राहून गेल. एक दोन दिवसानी घरी परत आलेल्या नीताने बागेतल्या सुकून गेलेल्या फुलंकडे , झाडांकडे बघून  घर अगदी डोक्यावर घेतलं होत.  शेजारीपाजार्यांची तर ती खुपच लाडकी होती. तिच्या प्रेमळ स्वभावाने ती सर्वांनाच आपलंस करत असे. नीता वयामध्ये आल्यावर तिला शोभेल असा जोडीदार बघायला सुरुवात झाली होती. तेव्हाच नात्यातलं स्थळ चालून आलं. मुलगा हुशार , देखणा शिवाय एका खाजगी कंपनी मध्ये नोकरी करत होता. घरी तोही एकुलता एक होता. सर्व गोष्टी जुळून आल्यावर लग्नाची तारीख काढली गेली. नीताच्या स्वभावामुळे सासरकडच्या माणसांसोबत जुळवून घायला तिला जास्त अवघड गेलं नाही. तिच्या संसारात ती रमली होती. बघता बघता त्यांच्या लग्नाला २ वर्ष पूर्ण झाले आणि घरी एक नवीन पाहुणा यायची चाहूल लागली. नीताने सुंदर अश्या छोट्या नीतालाच जन्म दिला होता जणू. दोनी घरचा आनंद हा गगनात मावेनासा झाला होता.  छोट्या नीताच नाव ठेवलं गेलं गार्गी. गार्गीचा सांभाळ करता करता आता नीताचा दिवस जात असे. बघता बघता गार्गी आता ४ वर्षाची झाली होती. अजय हा कामानिमित्ताने  बाहरेच असे .गार्गी आणि अजयची भेट म्हणजे हि शिवकालीनच.  

गार्गी एकदा आंगणात खेळात होती. तिची सर्व खेळणी ती बाकीच्या मुलांसोबत share करत होती. खेळता खेळता गार्गी रडायला लागली आणि रडतं रडत ती नीताकढे गेली. नीताने हातातली सर्व काम सोडून तिला जवळ घेत विचारलं कि," बाळ , काय झालं ?" डोळे पुसत हिरमुसलेल्या चेहऱ्याने गार्गीने एकदा तुटलेल्या खेळण्याकडे बघितलं आणि मग नीताकडे. एव्हाना नीताला सर्व प्रकार लक्षात आला तेव्हा नीता गार्गीच्या चेहऱ्यावरून मायेने हात फिरवून बोलत होती,"आपण बाबाना सांगून नवीन खेळणं आणायला सांगूयात". गार्गीचे डोळे पुसून तिच्या हातात एक बिस्कीट देऊन तिला परत खेळायला पाठवून दिले होते. नीता विचार करू लागली कि लहान मुलांना निर्जीव गोष्टी सोबत किती लळा लागतो जणू काही मोलाची गोष्ट  मोडकळीला आली आहे असे वागतात. ती विचारात असताना तिचा फोन वाजू लागला. अजयचा फोन बघून ती खुश झाली होती. तो संध्याकाळी घरी येणार होता. अजय खुप दिवसानी येणार म्हणून त्याच्या आवडीच्या जेवणाचा बेत तिने आखला.

रात्री जेवण झाल्यावर नीता आणि अजय बगीच्यामध्ये फिरत होते. आकाशात भरपूर चांदणं , लख प्रकाश , बगीचे मध्ये फुललेल्या विविध जातीच्या फुलांचा सुगंध सर्वत्र दरवळत होता. पारिजातकाच्या फुलांचा सडा जणू त्या दोघांसाठीच होता. हवेत गारवा असल्यामुळे अधून मधून मंद हवेची झुळूक येत जात होती. थोडंस फिरून झाल्यावर दोघेही जवळच असलेल्या झोपाळ्यावर बसले होते. खुप दिवसानी दोघेही मानमोकळ्या गप्पा मारत होते. घरातील घडलेल्या घटनांचा पाढा वाचायला तिने अजयसमोर सुरुवात केली. अजयच लक्ष बहुदा हे whatsapp वरचे संदेश वाचण्यामध्ये होते. तेवढ्यात नीता बोली कि ," अरे , कुठं आहे लक्ष तुझं ? ऐकतोयस ना ? ". तेव्हा तो खडबडून जागा झाला आणि तिच्या बोलण्याकडे लक्ष देऊ लागला. अजयला काही तर सांगायचं होते म्हूणन तो तिला मधेच थांबून म्हंटला काही अंदाज तर लाव मला काय सांगायचं आहे ते.

तिने सांगितलेलं सर्व अंदाज चुकीचे निघाले. म्हणून अजय हसत होता. तिला समजतच नव्हते कि काय झालं आहे. शेवटी कंटाळून ती घरात जात होती, हे बघून अजय बोलू लागला कि ," घरमालकाच्या फोन आला होता घर सोडायला सांगितलं आहे ". हे ऐकताच चालली नीता तितेच थांबली तिथेच एक वळण घेऊन मोठ्याने काय असं ओरडली. ते बघून अजय बोला कि ," अगं, किती मोठयाने ओरडतेस?" हळू जरा. घराचं सोडायला सांगितलं आहे शहर नव्हे. चाल आता झोपायला बाकीच्या गोष्टी उद्या बोलू. नीताला काहीच कल्पना नव्हती किंवा तिने असा विचार हि  केला नव्हता कि आपल्याला हे पण घर सोडावे लागेल. ते सर्व ऐकून नीताने आलेला आवंढा गिळला.     

आपल्या आधी झोपलेल्या गार्गीकडे बघून तिला खुप कौतुक वाटत होते. दोघेही आपल्या रूम मध्ये आले. अजय खुप दमल्यामुळे लगेच झोपी गेला होता. नीताला काही झोप येत नव्हती. ती एकटक छताकडे बघत होती. घरात आल्यापासून  आठवणीची उजळणी तिला होत होती. घरातील तिचं पाहिलं पाऊल, घरी आल्यावर तिचं झालेलं जंगी स्वागत , रुसवे फुगवे , गार्गीच येणे आणि त्यानंतर झालेलं सेलेब्रेशन , तिचे बोबडे बोल आणि तिचं पाहिलं पाऊल, शेजाऱ्यांसोबत केलेल्या ट्रिप्स , साजरे केलेले सणवार , संकटकाली धावून आलेले रक्ताची नसलेले पण जिवाभावाचे मित्र मैत्रिणी , ह्याच घरात केलेल्या पार्ट्या , वाढदिवस आणि सर्वात शेवटचं म्हणजे सर्वांच्या हृद्यांमध्ये असलेली एक खास जागा म्हणजे हवेशीर बगीचा. तिथेच नीताने चिऊ काऊच्या गोष्टी सांगत सांगत गार्गीला मोठं केलं होत. हे सर्व चित्र तिच्या डोळ्यासमोरून जात न्वहते. तिचा जीव गुदमरू लागला होता म्हणून ती मोकळ्या असलेल्या बेडरूमच्या सज्जामध्ये गेली.

बाहेर येत येत डोळ्यातील पाणी गालावर ओघळून कधी आले याची तिला कल्पना सुद्धा नव्हती.  एक मोठा श्वास घेत तिने डोळे पुसले. तिला काही तर लक्षात आले असावे म्हणून तिची मान लगेच गार्गीकडे वळली. सकाळी आपणच तिला बोलो होतो कि , " बाबाना सांगून नवीन खेळणं आणूयात". तिला आता समजत होत कि लहान मुलांना निर्जीव गोष्टींचा एवढा लळा का असतो . 'घर' आणि 'खेळणं' ह्या दोन्ही  गोष्टी तश्या निर्जीवचं आहेत.  पण काळजी , प्रेम , आपुलकी आणि हक्क  ह्या सर्व गोष्टीमुळेच आपला जीव त्यामध्ये गुंतलेला असतो. एक निर्धार करतच नीता बेडजवळ गेली आणि झोपेत असलेल्या गार्गीचा मुका घेऊन तीही झोपी गेली. सकाळी गार्गी उठण्याआधी नीताने तिचं तुटलेलं खेळणं परत नीट करून ठेवलं होत.           

सौ.वृषाली सुनगार- करपे

एक उनाड दिवस

आज खूप दिवसांनी भारतीच्या चेहऱ्यावर वेगळाच आनंद दिसत होता. जणू काही एक अदभूत शक्तीचा  संचार तिच्या अंगात भरलेला मला दिसला. एकदमच तरुण झाल्यासारखं तिला वाटत होते. तिचा तो उत्साह वाखाण्याजोगा होता. रोज सकाळी आम्ही दोघी morning  walk ला जात असू. आमची भेट जवळ जवळ एक आठवड्यानंतर होत होती. तिला विचारले मी, “कि ,नक्की काय झाले आहे”? एवढं तेज कसले आले आहे चेहऱ्यावर? बळंच हसून तिने काही नाही गं. कसलं तेज आणि काय. तिच्या चेहऱ्यावरून काही केल्या हसण्याची छटा जात नव्हती. हातात असलेला juice चा ग्लास खाली ठेवत ती बोलू लागली त्याची एक गंमत आहे. मी विचारले,” कसली गंमत”? मागचा एक आठवडा मी तुझ्या सोबत walk ला नव्हते माहिती आहे का ? मी एकटीच एका long holidays वर गेले होते. सोबत कुणीच नाही . नाही नवरा, नाही मुले. खूपच मस्त अनुभव होता. मी नेहमीच कुटुंब , मित्र-मैत्रिणी यांच्या सोबत फिरायला गेले आहे. यावेळेस ठरवलं कि एकटीने जायचं. 

Jab we met मधली करीना कपूर डोळ्यांसमोर आली. स्वतःवरच प्रेम करणारी, मन मोकळं करून हसणारी, मनाला वाटेल ते करणारी , चिल्लर पैश्यांसाठी दुकानदारासोबत हुजात घालणारी. अगदी फिल्मी style सारखं नाही पण कधी तरी आपल्या मुरड मारलेल्या भावनांना एक वाट मोकळी करून द्यावीशी वाटली. आपण आपल्याच भाव विश्वात इतके मग्न होती कि आपल्या मधल्या एका खोडकर ,खट्याळ आणि बालिश मुलीचा आपल्याला विसरच पडतो. लग्न झाले कि सर्व जबाबदाऱ्या एकदम अंगावर पडतात. सासू , सासरे , नवरा आणि त्यात जर नोकरी असेल तर तारेवरची कसरत असते. लग्न झाल्यावर हळू हळू आपण settle होता असतो तोवरच ‘good news’ आपल्याला समजते. मग काय मुलं चांगलं ३-४ वर्षांचं होइपर्यंत सर्वच गोष्टीला रामराम करावा लागतो. नात्यांच्या गुंफलेल्या जाळ्यात आपण गुरफटत जातो आणि आपल्यालाही स्वतःचा एक आयुष्य आहे हे विसरतो. कदाचित आपण यागोष्टी बद्दल कधी विचारच करत नाही. आपल्या डोक्यात नेहमीच नवरा , मुलं , काम ,आज कोणती भाजी ,मग उद्या काय करायचं ह्या सर्व शुल्लक गोष्टी चालू असतात. स्वतःला सिद्ध करण्यासाठी केलेली धावपळ तर कधी दुसऱ्याच्या सुखासाठी वाहून दिलेले आपले आयुष्य हेच काय ते आपले विश्व. शर्यतीत घोडा सुसाट पळतच असतो मालक जोपर्यंत रस्सी घेचात नाही तोपर्यंत तो थांबत नाही. आपलंही तसेच झाले आहे. नकळतच आपण हि आपल्या आयुष्याची रस्सी दुसऱ्याच्या हातात देऊन मोकळे झालो आहोत. कुठे न कधी थांबायचे हे आपणच ठरवायला हवे.

संसार, मुलं, नोकरी हे सर्वतर आहेच पण या सगळ्यांमध्ये वास्तविक जीवनाच्या अनुभवाला सामोरे जाण्याची मज्जा काही औरच. 

अशोक सराफ यांचा 'एक उनाड दिवस' हा चित्रपट आठवला. एक मोठा businessman पासून ते  अगदी middle  class माणसांचा त्यांचा प्रवास रेखाटला गेला आहे. आयुष्यातील  वास्तविक अनुभवाला सामोरे कसं जायचे .पैसा हा सर्वश्रेष्ठ नाही ह्याची जाणीव त्यांना होते. 'कुठला रस्ता सांग खरा वळणाचा कि सरळ बरा' हे गाणे आपल्याला वास्तवाशी ओळख करून देते. आपणही आपल्याला वाटेल तसे जगावे, मुक्त संचार करावा आणि शांत एकांतात निसर्गाच्या सानिध्यात स्वतःला विसरून जावे. पक्षांच्या किलबिलामध्ये रममाण व्हावे.त्यासाठी एक उनाड दिवस हवाच. मनामध्ये चाललेल्या कैक विचारांची घडी घालून गाठोड्यात बांधून त्याला तिलांजली द्यावी. एक आई, बहीण, पत्नी, मुलगी  आयुष्याच्या रंगमंचावर आपण स्त्रिया अश्या एक न अनेक भूमिका बजावत असतो. एखादे संकट घरावर आलेच तर न डगमगता सर्वांना खंबीरपणे आधार देत आपण उभ्या असतो. आपल्या स्वप्नांसाठी आपण लढत असतो कधी स्वतःशी तर कधी दुसर्याशी. अशी लढाई जी कधी संपणारी नसते. स्वप्नपूर्तीचा ध्यास, निर्णय आणि स्वत:ची निर्माण केलेली ओळख या सर्व गोष्टीं टिकून ठेवण्यासाठी आपण एका machine सारखे वागायला लागतो.

स्वतःसाठी काढलेला हा दिवस म्हणजे असा दिवस कि फक्त विश्रांतीसाठी नसून आपल्यातल्या स्त्री  शक्तीची पारख करण्यासाठी घेतलेला श्वास असतो. बुरसटलेल्या या समाजात खरचं स्त्रीला तिचं स्वतंत्र  सुरक्षित ठेवण्यासाठी समाज मदत करत आहे का ? २१ व्या शतकात स्वतःचे विचार निर्भीडपणे तिला मांडता येत आहेत का ? कि '७ च्या आत घरात' हे विधान आज पण तिच्या स्वप्नांना घालून दिलेली लक्ष्मण रेषा आहे? आपण कुणाचे हि बांधील नाही आणि आपल्याला हि आपले आयुष्य जगण्याचा हक्क आहे. चूलं आणि मुलं हे आणि एवढेच काय ते आयुष्य नसून त्या पलीकडे हि एक निखळ आणि स्वच्छ मनाचा झारा वाहत आहे हे तपासण्याची वेळ आहे.

भारतीकडून हे सर्व कधी अश्या स्वरूपात बाहेर येईल असं मला कधीच वाटले नव्हते. भारतीचे सर्व बोल मला आठवत होते जेव्हा मी सहा महिन्यांनी long  holiday  वर आले होते.

वृषाली सुनगार करपे